Visie op het onderwijs

Om eerlijk te zijn, ben ik van mening dat het onderwijs zoals dat in Nederland is, stevig veranderd moet worden.

Ten eerste moet de bemoeienis van de overheid weg. Natuurlijk wil men, en met name de politici, dat het onderwijs in Nederland deugt en dat wij daar trots op kunnen zijn, maar helpen al deze regels? Nederland is in de ban van cijfers. Een school mag je een ‘goede’ basisschool noemen als de citoscore boven het landelijk gemiddelde ligt. Maar wat nou als jouw basisschool in een achterstandsbuurt staat en de kinderen boven verwachting hebben gepresteerd? Worden ze dan nog steeds gestraft, omdat ze onder het gemiddelde zitten?

Op de middelbare school geldt precies hetzelfde. Bij de inschrijving van toekomstige brugklassers wordt steeds vaker naar deze momentopname gekeken, terwijl de cito weinig zegt over de kennis van de leerling. Wat nou als hij de vragen bij wiskunde verkeerd heeft gelezen, maar wel de berekening goed heeft? Wat als de leerling door ziekte de toets verpest, of als hij last heeft van faalangst, moet hij dan naar de mavo?

Na de cito wordt er alleen maar verder op cijfers gekeken. Bij leerlingbesprekingen gaat het over de zwakke leerlingen, over wat er fout gaat. Goede leerlingen, maar vaak ook de ‘gewone’ leerlingen, komen niet tot nauwelijks aan de beurt. Zesjes zijn netjes, dus wordt er niet over gesproken. Tegelijkertijd wil men af van de zesjescultuur.

Dit brengt mij bij het tweede punt: de niveauverdeling. Je bent óf een mavo-leerling, of een havo-leerling, of een vwo-leerling. Al ben je geweldig in natuurkunde, als je slecht bent in talen kom je niet hoger dan de havo. Een probleem? Ja, ik vind van wel. Deze leerling zou zich vreselijk vervelen tijdens de lessen natuurkunde, omdat hij een veel hoger niveau aankan. In theorie moet de docent dan differentiëren, rekening houden met de hogere en de lagere niveaus. Waarom wordt dit niet grootschalig beslist?

De ene leerling zit te laag, terwijl de andere leerling net de hoog zit. Of het nou is omdat havo mooier klinkt dan mavo, omdat je met havo meer kunt of een andere reden, je moet op je tenen lopen. Misschien haalt de leerling het met krappe zesjes, eventueel een jaartje extra, maar misschien ook niet. Wat heeft het voor nut om uren in Frans te steken, als je topsporter wilt en kunt worden?

In mijn visie zou de middelbare school voor iedereen uit vijf jaar moeten bestaan. Het eerste jaar is voor elke leerling hetzelfde: iedereen krijg een basispakket, met lesstof die we nu onder de noemer ‘havo’ zouden plaatsen. Na dit jaar wordt er gekeken naar de mogelijkheden: waar is de leerling sterk in en waar niet? Dit wordt dan verdeeld in drie tot vijf niveaus, van makkelijk naar moeilijk. Na het derde jaar wordt er een richting gekozen (exact, maatschappelijk, talen), waarbij elk vak gekozen mag worden.

In praktijk is dit natuurlijk niet te doen. Dit is qua roosters niet te doen. Ook zouden alle schoolboeken herschreven moeten worden en zou het prettig zijn als de docenten een omscholingscursus zouden krijgen. In deze tijden van crisis lijkt het mij hoogst onwaarschijnlijk dat ze ook maar iets nuttigs gaan veranderen. Nee, ik acht de kans groter dat Willem-Alexander en Maxima gaan scheiden en dat Maxima er met Beatrix vandoor gaat.